रघुनाथ सापकोटा
कथा/निर्देशन – दीपकप्रसाद आचार्य
पटकथा/ संवाद – यम थापा
छायांकन – शिवराम श्रेष्ठ
निर्माता – शेखर गोल्छा र रञ्जित आचार्य
मुख्य कलाकार – निर शाह, महेश त्रिपाठी, अञ्जना बराइल, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, पूजा चन्द, केकी अधिकारी, प्रवीण खतिवडा, बुद्धि तामाङ
‘परान’ अर्थात प्राण, सास, जीवनीशक्ति, यही भावनात्मक शब्दमा आधारित छ निर्देशक दीपकप्रसाद आचार्य ‘काकु’को पहिलो निर्देशन। “सासले होइन, साथले चल्ने” भन्ने ट्यागलाइनले नै संकेत गर्छ, यो फिल्म श्वासभन्दा पनि सम्बन्धको गहिरो अर्थमा बुनेको कथा हो।
कथाको मर्म
‘परान’ पारिवारिक नाताको ऊर्जामाथि केन्द्रित कथा हो, जहाँ बाआमाको जीवन सन्तानकै वरिपरि घुम्छ। सन्तान बिदेसिन्छन्, आमा–बुबा गाउँमै एक्लिन्छन्। त्यो रिक्तता, त्यो मौनता निर्देशकले निकै आत्मीय ढंगले पर्दामा उतारेका छन्।
फिल्मका प्रमुख पात्र हुन् धनकुटाका धर्मनाथ (नीर शाह) र दुर्गादेवी (पूजा चन्द)। तीन छोरामध्ये कान्छो गोपाल (महेश त्रिपाठी) गाउँमै बसेकोमा धर्मनाथलाई अपार सान्त्वना छ। तर जब कान्छोले पनि विदेशिने निर्णय गर्छ, धर्मनाथको संसार ढल्यो जस्तो हुन्छ। यही बिन्दुबाट फिल्मले दर्शकको मुटु छोइदिन्छ।
अभिनय र पात्रहरू
नीर शाहको अभिनय ‘परान’को आत्मा हो। उनको दृष्टि, मौनता र सासभित्रको पीडाले धेरै कुरा भन्छन्। पूजा चन्दको सरल आमा रूप स्वाभाविक छ भने महेश त्रिपाठीले युवापुस्ताको द्वन्द्व सुन्दर रूपमा उतारेका छन्।
बुद्धि तामाङ बोल्न नसक्ने मानबहादुर लिम्बूको रूपमा सशक्त उपस्थित छन्। संवाद नभए पनि उनको हाउभाउले कथा चलाउँछ। उनले दर्शकको मनमा आँसु ल्याउने क्षणहरू सिर्जना गर्छन्।
मदनकृष्ण श्रेष्ठको अतिथि भूमिका भावनात्मक भार बोकेको छ छोरा विदेश गएको पीडाले एक्लिएको बाको चरित्रमा उनले जीवन भरेका छन्। उनको भूमिका उनको आफ्नो बास्तविक जीवनमा पनि कतै मेल खान्छ।
निर्देशन र प्रस्तुति
आचार्य ‘काकु’ले कमेडीबाट भावनात्मक कथामा गरेको प्रवेश प्रशंसनीय छ। उनले गाउँजीवनका संस्कार, बाआमाको दिनचर्या तुलसीमा पूजा, शंख बजाउने, पाहुनालाई आदर गर्ने यी सबैलाई यथार्थरूपमा समेटेका छन्। संवादहरू मार्मिक छन्, दृश्यहरू स्वाभाविक। फिल्मको गति सुस्त भए पनि भावनाको प्रवाह निरन्तर छ। यम थापाको स्क्रिनप्ले र डाइलग फिल्मको सशक्त पक्ष हो।
छायांकन र संगीत
धनकुटाको हरियाली, साँघुरा गल्ली र गाउँको मौलिकता छायाँकार शिवराम श्रेष्ठले सुन्दर रूपमा कैद गरेका छन्। फिल्मको पृष्ठभूमि संगीत सशक्त छ, कथा सुस्त हुँदा पनि संगीतले भावनाको गहिराइ कायम राख्छ।
समीक्षात्मक दृष्टि
‘परान’ बिस्तारै बग्ने नदीजस्तो फिल्म हो हल्ला छैन, तर प्रभाव गहिरो छ। कतिपय दृश्यहरूमा सम्पादनमा कडाइ भएको भए कथा अझ चुस्त हुन सक्थ्यो। सहायक पात्रहरू केही छायाँमा परेका छन्, तर मुख्य भावनाले त्यो कमी ढाक्छ।
यो फिल्म हेरिसकेपछि दर्शक आफ्ना आमाबुबालाई सम्झिन्छन् शायद फोन उठाउँछन्, “बा, आमा, ठिक हुनुहुन्छ?” भनेर सोध्न मन लाग्छ।
निष्कर्ष
‘परान’ मनोरञ्जनभन्दा बढी अनुभूति हो। यो ती सबै बाआमाहरूको कथा हो, जसले आफ्नो सास सन्तानमा अड्याएका छन्। नीर शाहको अभिनय, आचार्यको संवेदनशील निर्देशन र यथार्थपरक कथाले नेपाली फिल्मलाई फेरि भावनाको मूल धारमा फर्काएको छ।
रेटिङ: ⭐⭐⭐✨ (३.५/५)
मार्मिक, मौलिक, अनि आत्मीय ‘परान’ हेरेपछि मुटु केही बेर मौन रहन्छ।
